W mojej domowej biblioteczce znajduje się kilka podobnych gatunkowo tytułów. Każdy z nich ma swoją indywidualną historię i znalazł się u mnie w zupełnie innych okolicznościach. Jeden z kiermaszu książkowego, inny zaś z zupełnego przypadku. Do drugiej grupy zaliczyć mogę „Śmiecia”, kryminał Andy’ego Mulligana, który od razu przykuł moją uwagę ze względu na wspaniałą szatę graficzną okładki. Przejście obojętnie obok tej powieści byłoby naprawdę sporym błędem i w tym przypadku warto było ocenić książkę po okładce.

Kryminał Mulligana przeszedł w naszym kraju bez większego echa i to bardzo niesłusznie. Być może główną przyczyną była zbyt mała popularność autora. Zdecydowanie częściej słyszy się o historiach Agathy Christie czy Jo Nesbø i nie jest to niczym niewłaściwym ani zadziwiającym, w końcu są to autorzy największych kryminalnych perełek, aczkolwiek wolałoby się usłyszeć nazwisko Mulligana na językach tłumu obok Nesbø i Christie. Przykre jest również to, że nawet ja jestem jedną z tych osób, które prawdopodobnie ominęłyby ten zacny tytuł, gdyby nie szczęśliwe zrządzenie losu.

Fabuła „Śmiecia” skupia się na trzech młodzieńcach mieszkających i pracujących na wysypisku Behala. Pierwszego poznajemy Raphaela – czternastoletniego, wychudzonego blondyna, który wprowadza nas w swój niezbyt kolorowy świat. Opowiada on bowiem o poszukiwaniu czegokolwiek cennego w stosie śmieci i nie stara się pomijać przykrych faktów. Nie kryje się z tym, że w większości znajduje się tam, tak zwany w tamtejszym slangu, stupp. Poznajemy również Gardo – ciemnowłosego przyjaciela Raphaela, który razem z nim stara się przeżyć każdy dzień na wysypisku. Chłopcy nie mają żadnej nadziei na wyrwanie się z ponurego, brudnego świata do momentu, aż w ręce Raphaela wpada z pozoru dość normalny przedmiot. Przyjaciele udają się z nim do Szczura – chłopca zamieszkującego kanały i razem próbują odkryć tajemnicę znaleziska. Wraz z postępem akcji dowiemy się, że jest to nie tylko szansa na odmienienie losu trzech chłopców, ale także wszystkich mieszkańców Behali. Niestety, przyjaciele będą musieli najpierw zmierzyć się z wieloma przeciwnościami losu, zanim uda im się odkryć prawdę.

Andy Mulligan podszedł do swojej powieści z niezwykłą precyzją. „Śmieć” zawiera wiele rozbudowanych postaci z wyróżniającymi się silnymi charakterami. Ich realizm sprawia, że czytelnik współprzeżywa emocje wraz z bohaterami. Sama historia została również doskonale przemyślana przez autora i dopięta na ostatni guzik. Znajdzie się tutaj coś dla wielbicieli powieści przygodowych, obyczajowych, a na pewno nie zawiodą się na niej miłośnicy kryminałów.

„Śmieć” czerpie elementy z różnych gatunków literackich, o czym już wspomniałam. Warto zaznaczyć, że autor ukazuje realia wielu milionów ludzi żyjących w ubóstwie. On sam przyznaje, że inspiracją do obsadzenia historii na wysypisku śmieci była jego podróż na Filipiny, gdzie znajduje się miejsce podobne do opisanego w książce. Mulligan porusza w swoim dziele problemy, które były tak samo ważne kiedyś, jak i dziś, co czyni powieść niezwykłą i ponadczasową.

Książka opowiada historię piękną i okrutną zarazem, która zmusza czytelnika do refleksji nad otaczającym go światem. Z pozoru wydaje się ona tylko kolejną powieścią przygodową dla młodzieży, ale im głębiej w nią wnikniemy, zobaczymy, że jest to oryginalne i uniwersalne dzieło, wyjęte spod utalentowanej ręki Andy’ego Mulligana. Na podstawie książki w 2014 roku został wyreżyserowany film o tym samym tytule, ale przed jego obejrzeniem warto sięgnąć po tę wspaniałą lekturę.